Stageproject
In samenwerking met Rijkswaterstaat en Maaskracht heeft Natuurrijk Limburg (NRL) de ambitie om natuurgebieden langs de Maas te ontwikkelen tot kruiden- en faunarijk grasland. Patrick Angenendt, inmiddels afgestudeerd aan de opleiding Bos- en Natuurbeheer van Hogeschool Van Hall Larenstein, voerde tijdens zijn afstudeerstage bij Natuurrijk Limburg een project uit om inzicht te krijgen in de ecologische status van deze graslanden. Zijn werk biedt waardevolle inzichten voor de verdere ontwikkeling van natuurinclusieve landbouw in de uiterwaarden, met voordelen voor zowel ecologie als agrariërs.
In februari begon Patrick aan zijn afstudeerproject bij Natuurrijk Limburg. Het doel was om de bestaande flora en fauna in kaart te brengen op geselecteerde percelen langs de Maas, en hiervoor een meerjarig beheersplan te schrijven. De gronden, ooit gangbaar beheerd, krijgen nu een ecologische focus met natuurinclusieve landbouw in de uiterwaarden.
Drie uitdagende percelen
“Dit project gaf me de kans om mijn kennis van ecologie in de praktijk te brengen en tegelijkertijd iets bij te dragen aan de toekomst van deze prachtige landschappen langs de Maas”, vertelt Patrick. De eerste stap was het kiezen van drie uitdagende percelen uit twaalf mogelijke locaties die Natuurrijk Limburg beheert. Patrick koos voor percelen in Bergen, Baarlo en Beesel. “Vanwege hun variëteit en complexe eigenschappen”, legt hij uit. “Zo heeft Beesel bijvoorbeeld een steil talud, wat een interessante uitdaging bood voor het beheer; ik moest goed nadenken over de praktische uitvoerbaarheid van het beheer.”
Start- en einddoelen
Patrick stelde een plan van aanpak op, waarbij hij start- en einddoelen vastlegde, met als hoofddoel het realiseren van kruiden- en faunarijk grasland. In het veld voerde hij een vegetatieonderzoek uit met de Braun-Blanquet methode, waarbij proefvakken van 2×2 meter een representatief beeld gaven van de aanwezige vegetatie. Hij documenteerde hierin alle soorten en hun habitateisen, wat inzicht gaf in de ecologische status van de percelen.
Input van de agrariërs
Daarnaast interviewde Patrick de agrariërs die de percelen onderhouden. “Zij kennen deze percelen tenslotte door en door en weten precies welke impact bijvoorbeeld een hoge waterstand van de Maas heeft. Die praktische kennis kun je niet uit boeken halen.”
Om nog bredere kennis op te doen, interviewde hij ook Staatsbosbeheer, dat vergelijkbare gronden in het Maasheggengebied beheert en hier van plan is grashaverhooiland te ontwikkelen.
De dynamiek tussen maaien en grazen
Het resultaat was een set van drie beheerplannen, elk met een looptijd van vier jaar en duidelijke actielijsten per seizoen. Voor het perceel in Bergen beschrijft het plan bijvoorbeeld dat er in mei gemaaid moet worden, voorafgaand aan een ecologische check, en dat er in augustus koeien worden ingezet om te grazen. De afwisseling van maaien en grazen zorgt voor een gevarieerd landschap en geeft de agrariër de mogelijkheid om vee te laten grazen in de uiterwaarden, “zodat de flora en fauna daadwerkelijk de kans krijgen om te floreren.” Tegelijkertijd was het belangrijk om een balans te vinden en het praktisch uitvoerbaar te houden voor de agrariërs. “Hun inzichten hebben echt geholpen om het plan realistisch te maken.”
De ontwikkelde beheerplannen vormen nu een leidraad voor Natuurrijk Limburg om kruiden- en faunarijk grasland te creëren en agrariërs een duurzamer perspectief te bieden. “Om de doelstellingen daadwerkelijk te behalen,” benadrukt Patrick, “is het essentieel om jaarlijks te monitoren en bij te sturen. Met deze beheerplannen heeft Natuurrijk Limburg nu een helder doel voor ogen en een duidelijke aanpak om dat ook echt te realiseren.”
Inzichten uit het veldonderzoek
Tijdens zijn onderzoek ontdekte Patrick dat grotere proefvlakken, van bijvoorbeeld 25 m², betere resultaten opleveren voor een kruidenrijk grasland. Dit inzicht kan bij toekomstige projecten helpen om methoden voor ecologische evaluatie te verfijnen.
“Een belangrijk inzicht was dat ik mijn proefvlakken moet vergroten voor een nauwkeuriger beeld,” legt Patrick uit. “Het lijkt misschien een detail, maar het kan echt het verschil maken voor de kwaliteit van je onderzoek.”
quotes
“Ontwikkeling van kruiden- en faunarijk grasland wordt vooral bereikt door maaien + afvoeren.”
” Een combinatie van maaien en grazen is vooral goed om de huidige staat van het grasland in stand te houden en de agrariër perspectief te bieden.”
“Inzichten van agrariërs hebben echt geholpen om het plan realistisch te maken.
